تولید،پخش و عمل آوری آسفالت
شرکت راهسازی و ساختمانی 115در سال 1382 با هدف افزایش سرعت تولید، ارتقا سطح کیفی تولید آسفالت گرم و حفظ محیط زیست (طراحی و تعبیه بک فیلتر جهت جلوگیری از رهاسازی فیلر و گرد مصالح در محیط زیست) اقدام به خریداری و انتقال تکنولوژی روز دنیا در این زمینه نمود و دو مدل از کارخانجات تولید آسفالت گرم: CSD 1500 - 120 t/h (دو دستگاه با توان تولید 120 تن آسفالت در ساعت) و CSD 3000 - 240 t/h (یک دستگاه با توان تولید 240 تن آسفالت در ساعت) را از (شرکت LINTEC کشور آلمان پیشگام و مطرح در سطح بین المللی با سابقه نزدیک به یک قرن که فعالیت خود را از سال 1919 میلادی جهت ساخت انواع کارخانجات تولید آسفالت و بتن آغاز نموده بود) نمود.
همچنین شرکت جهت پخش آسفالت با هدف سرعت بخشیدن و ارتقا سطح کیفی پخش آسفالت گرم اقدام به خریداری 5 دستگاه فینیشر از شرکت های مطرح در دنیا از جمله: شرکت (VOGELE ROAD PAVERS) گروه ویرتگن کشور آلمان با مدلهای (یک دستگاه فینیشر فوگل 1-1603 ساخت سال 2004) و (دو دستگاه فینیشر فوگل 3-1800 Super ساخت سال 2003 و 2004) نمود و روند خرید، انتقال و استفاده از تکنولوژی روز دنیا با خرید (یک دستگاه فینیشر شرکت دایناپاک کشور سوئد مدل F182CS ساخت سال 2009) و (یک دستگاه فینیشر فوگل 3-1800 Super ساخت سال 2014) همچنان ادامه دارد.
شایان ذکر است شرکت جهت عمل آوری آسفالت علاوه بر استفاده از ماشین آلات تولید داخل کشور با خرید و استفاده از محصولات شرکت آلمانی بوماگ (BOMAG) در سال 1382(یک دستگاه غلطکASPHALT MANAGER BW174AB BOMAG ساخت سال 2003 و دو دستگاه غلطک چرخ لاستیکی مدل BOMAG BW 24 RH ساخت سال 2005) گام موثری در معرفی تکنولوژی روز دنیا جهت عمل آوری آسفالت به بازار داخلی کشور، سرعت بخشیدن و ارتقا کیفیت عمل آوری آسفالت برداشته است.
آسفالت: آسفالت ماده‌ای ترکیبی است که از مخلوط کردن شن و ماسه و قیر ساخته می‌شود و در معمولا در ساخت جاده، باند فرودگاه و پشت بام ساختمانها به کار گرفته می‌شود.
انواع آسفالت: آسفالت با توجه به نحوه کاربرد و اختلاط، به سه دسته آسفالت گرم، آسفالت حفاظتی و آسفالت سرد تقسیم بندی می‌شود.
آسفالت گرم: آسفالت گرم به آن دسته از آسفالت هایی اطلاق می‌گردد، که در آنها قیر و مصالح سنگی گرماگرم مخلوط شوند و گرماگرم پخش و متراکم گردند.
انواع آسفالت گرم: آسفالت گرم مصرفی در قشرهای روسازی راه، به شرح انواع زیر است:
1. آسفالت رویه (توپکا): آسفالت رویه آخرین قشر بتن آسفالتی است که در تماس مستقیم با بارهای وارده از ترافیک و عوامل جوی محیط قرار می‌گیرد. آسفالت رویه طوری طراحی و اجرا می‌گردد که تحمل بارهای وارده را داشته و در مقابل اثرات سوء آب، یخبندان و تغییرات درجه حرارت، مقاومت کرده و دوام آورد.
2. آسفالت آستر (بیندر): این قشر بتن آسفالتی، بین قشر رویه و قشر اساس قیری و در صورت عدم وجود قشر اساس قیری، بین قشر رویه و قشر اساس سنگ شکسته قرار می‌گیرد.
3. اساس قیری: این قشر به عنوان اولین قشر روسازی بتن آسفالتی می‌تواند مستقیماً روی قشر زیراساس و یا اساس قرار گیرد. اساس قیری دارای دانه بندی درشت تر و مقدار قیر آن کمتر از آسفالت آستر و رویه می‌باشد.
4. ماسه آسفالت: ماسه آسفالت از اختلاط ماسه شکسته و یا ماسه طبیعی شسته و یا مخلوطی ا ز این دو با قیر تهیه می‌گردد. ماسه آسفالت را می‌توان در قشرهای به ضخامت حداقل ۱۵ میلیمتر و بیشتر پخش و اجرا کرد. از ماسه آسفالت به عنوان قشر تسطیح آسفالت‌های قدیمی (قبل از روکش) نیز استفاده می‌شود.
5. آسفالت متخلخل: این آسفالت از اختلاط قیر خالص اصلاح شده با مصالح سنگی صد در صد شکسته دارای دانه بندی باز در کارخانه آسفالت گرم تهیه و با ضخامت حدود ۲۵ تا ۴۰ میلیمتر اجرا می‌شود. فضای خالی این آسفالت گرم بعد از کوبیده شدن در سطح راه، حدود ۲۰ درصد است. این قشر، جزء سیستم روسازی محسوب نمی‌شود و نمی‌توان از آن بعنوان قشر جایگزین رویه اصلی استفاده کرد.
حمل و پخش آسفالت:
حمل آسفالت از محل کارخانه تا محل پخش به وسیله کامیون انجام می گیرد. جدار داخلی کامیون و سطوحی که با آسفالت تماس دارد باید کاملا تمیز و عاری از هرگونه مواد خارجی باشد. به منظور پیشگیری از چسبیدن آسفالت به دیواره های اطاق کامیون بایستی قبل از ریختن آسفالت اطاق کامیون را در محل با آب آهک (یک حجم آهک و سه حجم آب) شستشو داده و تمیز نمود. شستشو با هر نوع روغن و گازوئیل ممنوع می باشد. هرگاه در مدت زمان حمل آسفالت درجه حرارت آسفالت بیش از 10 درجه سانتیگراد افت کند، کامیون حمل آسفالت، بایستی با برزنت پوشیده شود تا سطح آسفالت سرد نشده و خاصیت و یکنواختی خود را از دست ندهد. حداکثر زمان حمل آسفالت 45 دقیقه و حداکثر فاصله حمل با کامیون 70 کیلومتر می باشد. افزایش زمان و اعمال درجه حرارت زیاد آسفالت در جریان حمل موجب می گردد که مقداری از قیر مخلوط آسفالتی در کف کامیون جمع شده و آسفالت بالای کامیون، کم قیر و آسفالت کف کامیون، پر قیر شود. این جدایی قیر موجب می شود که آسفالت از حدود مشخصات خارج شده و هنگام پخش بیش از نیمی از حجم کامیون آسفالت کم قیر و قسمت کمی از حجم کامیون آسفالت با قیر زیاد پخش شود. در قسمت کم قیر طول عمرآسفالت کوتاه و در قسمت پر قیر قیرزدگی در آسفالت روی خواهد داد.
پخش آسفالت:
آسفالت توسط کامیون به محل اجرا حمل شده و توسط کامیون ها در فینیشر در محل پخش تخلیه می شود. درجه حرارت آسفالت تخلیه شده در فینیشر برای دانه بندیهای پیوسته نبایستی از 120 درجه سانتیگراد کمتر باشد. مشخصات فینیشر باید به تایید دستگاه نظارت رسیده باشد. پیمانکار باید مشخصات و محدودیتهای فینیشر مورد استفاده را قبلا جهت بررسی و تایید به دستگاه نظارت تسلیم کند. هرگاه دستگاه فینیشر و یا اطوی آن و یا دستگاه های تنظیم ضخامت دارای نواقصی باشد که آسفالت کاملا یکنواخت و با سطحی کاملا هموار و یکسان پخش نگردد، دستگاه نظارت بایستی دستور اصلاح و یا تعویض فینیشر را صادر کند. فینیشر مخلوط آسفالتی را در عرض و ضخامتی که در مشخصات تععین شده (پس از کوبیده شدن کامل) و با شیب عرضی مشخص پخش می کند. ضخامت آسفالت پخش شده توسط فینیشر (قبل از کوبیدن) با توجه به وضع دانه بندی و میزان کوبیدگی محاسبه می شود. در روکش های آسفالتی و برای تصحیح ناهمواری سطوح آسفالتی موجود و قدیمی و همچنین در آزادراه ها و راه های اصلی بایستی از فینیشر تمام اتوماتیک استفاده کرد. اطوی فینیشر و ارتعاش آن باید به سهولت قابل تنظیم باشد، به طوری که قادر باشد لایه آسفالت را تا حد لازم، همگن و با بافت سطحی یکنواخت، تسطیح کرده و اطو کند. حرارت به وسله گرم کردن اطوی فینیشر بایستی قابل کنترل باشد. در صورتیکه آسفالت در بیش از یک خط و بیش از یک قشر پخش شود، رعایت نکته های زیر ضروری می باشد.
1. به منظور اتصال درز طولی آسفالت، ترتیبی داده شود که در طول یک روز خطوط آسفالت مجاور هم،پخش و از پخش یک خط عبور آسفالت در طول زیاد و ادامه عملیات آسفالتی در خط مجاور در روز یا روزهای بعد، خودداری شود.
2. هنگامیکه لایه ای پخش می شود از آنجا که طرفین کناری لایه با غلتک زنی معمولی خوب کوبیده نمی شود لازم است تمهیداتی اعمال شود تا در آینده این امر معضلی برای بروز درز طولی در راه نباشد. برخی اقدامات موثر به شرح زیرن که بر حسب نظر دستگاه نظارت و آمادگی پیمانکار حداقل یکی از روش ها باید اعمال شود:
الف) بلافاصله پس از پخش و کوبیدن اولیه آسفالت هنگامیکه هنوز آسفالت گرم است قسمت کناری آن که خوب متراکم نشده است بوسیله یک چرخ برش (حتی المقدور ماشینی) در حدود 2 تا 3 سانتیمتر در طول راه بریده شده و کنار گذاشته شود.
ب) چنانچه کار بند الف فوق هنگامیکه آسفالت گرم است اجرا نشد می توان این کار را در روزهای بعد (قبل از اجرای لایه مجاور) انجام داد. اجرای این کار می تواند توسط یک چرخ برش که روی تیغه گریدر نصب می شود صورت گیرد. راننده مسلط گریدر با کنترل چرخ برش عمل بریدن حدود3-2 سانتیمتر قسمت کوبیده نشده را انجام می دهد و سپس محل برش داده شده بایر جاروب شود.
پ) هنگام پخش آسفالت گرم از فینیشرهایی استفاده شود که در قسمت کناری آنها دستگاه مخصوصی نصب است که می تواند آسفالت بیشتری را در اطراف مورد نظر وارد کند تا وزن مخصوص نهایی این نقاط حاشیه ای افزایش داده شود.
ت) برای متراکم کردن آسفالت، از غلتک هایی استفاده شود که یک چرخ کوچک در کنار چرخهای اصلی آنها نصب است که هنگام غلتک زنی با اعمال نیروی هیدرولیکی به قسمت کناری آسفالت فشار آورده و این قسمتها را علاوه بر چرخهای اصلی غلتک با این چرخ اضافی نیز می کوبد.
عدم رعایت حداقل یکی از روش های فوق سبب بروز ترک طولی دوبندی در آسفالت در زمان بهره برداری خواهد شد. موارد فوق همچنین برای جلوگیری از بروز درزهای دوبندی عرضی و پله شدن آسفالت نیز صادق است که در این خصوص نیز باید تمهیدات لازم صورت گرفته و حداقل یکی از روشهای فوق الذکر در اجرای دوبندی های عرضی نیز مورد عمل قرار گیرد.
برای پخش آسفالت در قشرهی روی قشر قبلی بایستی عرض پخش آسفالت در فینیشر تغییر داده شود، به طوری که درز اتصال طولی هر قشر با قشر زیر حداقل 30 سانتیمتر و با قشر رویه 15 سانتیمتر فاصله داشته باشد تا درزهای طولی روی هم قرار نگیرد.
در اجرای آخرین قشر رویه باید بگونهای پخش آسفالت برنامه ریزی شود که محل دوبندی ها دقیقا در مجاور محل خط کشی جاده در زمان بهره برداری قرار گیرد تا عبور چرخ وسایل نقلیه از محل دوبندی ها به حداقل برسد.
عمل آوری آسفالت:
1.غلتکهای فولادی
الف: غلتکهای استاتیک
هریک از غلتکهای سه چرخ و یا ردیف دوچرخ و سه‌چرخ باید هنگام کار باری معادل 45 الی 65 کیلوگرم بر سانتیمتر در عرض چرخ عقب غلتک اعمال نموده و وزنشان کمتر از 8 تن نباشد. روی چرخهای غلتکهای فلزی باید گلگیر و لوله آبپاش نصب شده باشد تا چرخها را همواره تمیز و مرطوب نگه داشته و از چسبیدن مخلوط آسفالتی به آنها جلوگیری نماید. مصرف روغن سوخته و یا گازوییل جهت تمیز کردن چرخ غلتکها به هیچ وجه مجاز نیست. سطح پیرامون کلیه چرخها باید کاملاً صاف و هموار و فاقد فرورفتگیهای کوچک و بزرگ باشد. برای افزایش وزن آنها باید فضای کافی در این نوع غلتکها تعبیه شود. سرعت غلتکهای فولادی استاتیک هنگام کار باید حتی‌المقدور کم و یکنواخت بوده و جز در شرایط خاص از حدود 5 کیلومتر در ساعت تجاوز ننماید.
ب: غلتکهای لرزشی:
غلتکهای لرزشی مورد استفاده در عملیات آسفالتی باید خودرو بوده و نوع کششی آنها مجاز نیست. این غلتکها معمولاً از نوع ردیف دوچرخ می‌باشند که سیستم ارتعاش در یک یا هر دو چرخ آنها تعبیه شده است. وزن آنها نباید کمتر از 7 تن بوده و بار خطی استاتیک آنها بین 25 تا 35 کیلوگرم باشد. تناوب و میدان نوسان غلتکهای لرزشی با توجه به شرایط کار باید توسط دستگاه نظارت تنظیم شده و یا از کاتالوگ کارخانه سازنده استخراج شود ولی در هر حال تناوب غلتک نباید خارج از 3000 - 2000 ارتعاش در دقیقه، و میدان نوسان آن 4/0 – 8/0 میلیمتر باشد. سرعت غلتکهای لرزشی حداکثر پنج کیلومتر در ساعت می‌باشد. سایر خصوصیات مربوط به گلگیرها، آبپاش، عدم مصرف گازوییل و روغن سوخته روی چرخها، و بالاخره صاف و هموار بودن سطح پیرامون چرخها به شرح بند الف فوق می‌باشد که باید کاملاً رعایت شود.
2.غلتکهای لاستیکی:
غلتکهای لاستیکی باید خودرو بوده، وزن آنها با توجه به شرایط کار بین 15 الی 30 تن باشد. وزن دقیق غلتک توسط دستگاه نظارت تعیین می‌شود. در غلتک باید فضای کافی جهت افزایش وزن آن در صورت لزوم تعبیه گردد. فشار باد چرخهای غلتک لاستیکی باید بین 5 تا 5/8 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع بوده و تغییرات فشار نیز نسبت به رقم حداقل و حداکثر تعیین شده از 0.3 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع تجاوز ننماید. چرخهای غلتک لاستیکی باید طوری قرار گرفته باشند که در هر گذر تمام عرض غلتک توسط چرخها کوبیده شده و امتداد اثر چرخها در عرض کافی یکدیگر را در حین حرکت بپوشانند. برای اینکه آسفالت به چرخها نچسبد، باید حتی‌المقدور سعی نمود که چرخها در تمام مدت کار گرم بماند و در غیر این صورت باید از لوله آبپاش و گلگیرهای پارچه‌ای ضخیم جهت تمیز نگهداشتن چرخها استفاده نمود. مصرف مواد روغنی و گازوییل برای این منظور مجاز نخواهد بود. لاستیکها باید سالم و صاف بوده و نخ‌زدگی نداشته باشند زیرا اثر نخ‌زدگی لاستیکها در روی سطح آسفالت با غلتک زدنهای بعدی نیز از بین نخواهد رفت. سرعت غلتک لاستیکی نباید از 8 کیلومتر در ساعت تجاوز نماید.
